Total-Parsiyel Protezler (Tam ve Bölümlü Protezler)

Total ve Parsiyel Protez Nedir?

Total, tam protezler: Eğer kişi ağzındaki tüm dişleri kaybetmişse total-tam- protezlerin yapılması gerekmektedir.

Son yıllarda total protezler artık dişsiz ağızlar tek şansı olmaktan çıktı. Çene kemiğine yerleştirilen implantlar ve bunlardan destek alınarak hazırlanan protezler artık hastalara kendi dişleriyle çiğniyormuş hissi vermekte ve bu sebeple sıklıkla tercih edilmektedir.

Parsiyel, bölümlü protezler: Kısmi diş eksikliğinde özel akrilik ve metallerin kombinasyonu ile yapılan kroşe (kanca) adı verilen metal parçaları ile dişe tutunmayı sağlayan protez çeşididir.

Protezler Nasıl Yapılıyor?

Protez hastaları çok kısa bir sürede protezlerini takmak istiyorlar ancak iyi bir protez için zaman alan bazı prosedürlerin uygulanması gerekiyor. İlk muayenede protezin oturacağı dokular inceleniyor ve ilk ölçü alınıyor. Bu ölçüye göre yapılan özel kaşıkla protezin sınırı belirginleştirilip asıl ölçü alınıyor. Ölçü safhasını kapanışın belirlenmesi ve dişlerin rengi ve şekli belirlenerek protezin prova aşaması takip ediyor. Prova aşamasından sonra ise bitim yapılıyor. Bu işlemlerin düzgün ve atlanmadan yapılması ise protezin rahat ve ağız ile tam uyumlu olmasını sağlıyor.

Protezle İlgili Tavsiyeler

Protez kullanımına alışmak biraz zaman alır. Bu süre yaklaşık 2 ay sürmektedir. Bazen hastaların protezlerini çıkarmadan belli bir süre takmaları gerekebilir. Bu sayede hekim hastanın rahatsız olduğu yerleri belirler ve protezin daha rahat ve iyi oturması için belli düzeltmeler yapabilir. Yumuşak dokular sürekli değişim geçirirler.Özellikle diş çekimi sonrasında diş etleri ve kemik dokusu azalma eğilimindedir. Proteze alışma süresi boyunca yumuşak dokular proteze uygun olarak sınırlanırlar. Hastalar hekimlerini periodik olarak görmelidirler, çünkü protezde veya yumuşak dokularda meydana gelebilecek bir değişiklik için muayene sırasında tavsiyeler ve düzeltmeler yapılabilir. Protezdeki adaptasyonun kaybolması sonucu baskı noktalarında iritasyonlar veya enfeksiyonlar oluşabilir. Çok uzun süre kullanılan protezlerde ana maddede yıpranmalar olabilir ya da yumuşak dokular çökerek protez ile olan uyumunu kaybedebilir. Bazende protezin sürekli damağa sürtünmesi sonucu protez kaidesinin tekrar yenilenmesi gerekebilir. Tüm bu durumlarda da hekim kontrolünün önemi devreye girer.

Protezle Yaşanabilecek Problemler

Teknolojik gelişmeler sonucunda protezler doğal görünümlü yapılabilmektedir. Zamanla protez kullanan kişilerde belli bir güven oluşur,çünkü artık protezi doğal bir parçası olarak görmeye başlar ve ona alışır.

Her yeni şey gibi protez kullanımı da zamana ve pratiğe ihtiyaç duyar.

Normal şartlar altında hastalar birçok yiyeceği yiyebilirler. Aşırı sıcak ve yapışkanlı yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Çiğneme sırasında protezin her iki tarafını da kullanmalı ve protezin dengesini bozmamalıdır.

Genel olarak uygun bir dokuya iyi oturan protezlerin, protez adhesivlerine ihtiyacı olmaz. Ancak hastanın dokusu tutuculuk açısından yeterli değilse yada protezin doku ile uymu bozuldu ise kullanılabilir. Eskimiş ve tutuculuğu zayıflamış bir protez yumuşak dokulara zarar vereceğinden bir an önce değiştirilmeli yada “astarlama” denilen işlemle dokularla uyumu yenilenmelidir.

Görünüm ve estetik problemler, ağız kokusu, protez altındaki dokunun tahriş olması (iritasyonu), ağızda enfeksiyon gibi problemlere sebep olabilecek, plak, yiyecek artığı, ve tartar oluşumunu engellemek için günlük temizlik önemlidir:

Protezlerimi nasıl temiz tutabilirim?

Yemeklerden sonra, protezinizi suda yıkayarak yiyecek artıklarını uzaklaştırın
Belli öğünlerden sonra, özellikle yatmadan önce, düzenli olarak protezinizi fırçalamalısınız. Bu işlem plak ve leke oluşumunu önler.
Fırçalama işleminde su ve çeşitli diş macunları veya protez bakım ürünleri kullanılır. Aşındırıcı tozlar kullanılmamalıdır. Yoksa protezin yüzeyi çizilir ve bu yüzeylerde artıklar toplanmaya ve renklenmeye başlar.
Özel protez fırçaları veya normal diş fırçaları da kullanılabilir. Protezin tüm yüzeylerini temizlemeye özen göstermelisiniz.
Zaman zaman protezinizi, özel protez sıvılarında bekletebilirsiniz. Kimyasal maddeye maruz kalan protezinizi yıkadıktan sonra kullanmanız gerekir.
Protezin içine işlemiş lekeler ve tartarlar ancak bir dişhekimi tarafından ultrasonik araçlarla temizlenebilir.
Protezi temiz tutmanın en etkin yolu, günlük fırçalama ile birlikte haftada bir kaç kez de kimyasal sıvılarda bekletmektir.

Bir tam veya bölümlü protez kullanan hastanın dikkat etmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:

Protezlerinizi her yemekten sonra çıkararak iç ve dış yüzeylerini dış fırçası + sabun kullanarak temizleyiniz. Yapılan araştırmalar protezi akar su altında parmaklarla ovarak temizleme yönteminin protez yüzeyindeki ve eldeki mikroorganizmaları tüm yüzeye yaymaktan öte bir işe yaramadığını kanıtlamıştır. Mutlaka dış fırçası ve sabunla iç ve dış yüzeylerini temizleyiniz.
Temizlerken kayganlaşan protezi tutmakta zorlanıyorsanız ve protezinizi düşürmekten endişeleniyorsanız yumuşak bir örtü üzerinde bu işlemi yapınız. Bu ufak önlem protezinizin düşerek kırılmasına engel olacaktır.
Diş macunu protezinizin dış yüzeyindeki cilasının kaybolmasına sebep olmaktadır. Eğer kullandığınız protezin cilasında bir kayıp var ise bu yüzeye mikroorganizmaların tutulması için ortam sağlayarak protezinizin temizliğini güçleştirecektir. Böyle bir durumda diş hekiminize başvurarak durumun hekiminiz tarafından düzeltilmesini isteyiniz.
Protez temizliğinde, farklı amaçlar için üretilen her türlü temizlik maddelerini çamaşır suyu, bulaşık ve çamaşır deterjanları v.b. kesinlikle kullanmayınız. Bu maddeler protezin yapısını bozmakla birlikte genel sağlık açısından da son derece tehlikelidir.
Protez temizliği için özel olarak üretilen tablet veya solüsyonları üretici firmanın talimatlarına göre dikkatli bir şekilde kullanabilirsiniz.
Protezin üzerine yarleştiği ağız içi dokularının temizliği de son derece önemlidir. Protezinizi temizledikten sonra temiz olmayan bir ağıza yerleştirdiğiniz taktirde yapmışoldunuz temizlik boşa gidecektir. Protezlerinizi çıkartıp temizledikten sonra ağız içindeki dişsiz alanları yumuşak bir diş fırçası veya gazlı bez ile temizleyiniz. Şayet ağızınızda bazı dişleriniz var ise onlarıda mutlaka diş fırçası ve diş macunu ile temizleyiniz.
Bölümlü protezlerde protezin ağızdaki mevcut dişlere tutunmasını sağlayan kroşelerin temizliği ağızdaki dişlerin korunması açısından son derece önemlidir. Kroşelerin etrafındaki ve iç yüzeyindeki besin artıkları temizlenmediği taktirde dişlere zarar verecektir. Her yemekten sonra mutlaka temizlenmelidir.
Protezlerinizi çıkardığınızda mutlaka su dolu bir kap içerisinde saklayınız.
Diş hekimlerinizin kontrolü altında olmadan protezlerinizde siz veya bir başkası aşındırma, ilave tamir gibi işlemler kesinlikle yapmayınız/yaptırmayınız. Protezinizle ilgili herhangi bir probleminiz olduğunda derhal diş hekiminize başvurunuz.
Her ayda bir kez düzenli olarak diş hekiminize kontrole gidiniz. Bu kontroller ilerde olabilecek problemlerin önlenmesine yarayacaktır.
Unutmayınız ki protezlerinizin de bir ömrü vardır ve en az iki en fazla beş yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. Aksi halde değişen dokulara protezinizin uyumu bozulacak ve kullanımı güçleşecektir.

Yukarıda anlatılan problemlerin dışında karşılaştığınız her türlü sorunda mutlaka hemen diş hekiminize başvurunuz.

Hassas Tutuculu Protezler Nelerdir?

Kısmi diş eksikliğinde kullanılan diğer bir protez çeşididir. Protezin tutuculuğu parsiyel protezdeki gibi kroşelerle değil hassas bağlantı denilen dişi ve erkek parçalarla sağlanır. Bu protezler estetik, tutuculuk ve sağlık açısından klasik parsiyel protezlerden çok daha üstündür.

Hareketli bölümlü protezlerdeki kroşeler özellikle ön dişlerde estetik sıkıntı yaratabilir. Ayrıca dişeti sağlığı yetersiz olan dişlere kroşe ile uygulanacak kuvvet dişin kaybedilmesine neden olabilir. Bu durumlarda bir tek dişe gelecek kuvvet, kuronlarla dişlerin birbirlerine bağlanması ile dağıtılabilir. Metal kroşeler çevreledikleri sağlıklı dişlerde hasara ve aşınmaya neden olabilir. Hassas tutuculu protezler dişsiz boşlukların hareketli protezle desteklendiği, ağızda mevcut dişlerin, şekil, renk ve pozisyon bozukluklarının da sabit protezlerde düzeltildiği kombine bir protez türüdür. Dayanak olarak kullanılacak dişler prepare edilir. Sabit kuronlar yapılırken dişsiz alana yakın olan kısımlarına da hassas tutucu adı verilen hazır malzemeler konulur. Böylece kuron üzerine gelen estetik olmayan kroşe yerine ağızda görülmeyen estetiği bozmayan tutuculuk sistemi sağlanmış olur. Bu protezler estetik, tutuculuk ve sağlık açısından klasik bölümlü protezlerden çok daha üstündür.